Literacy-th

ในบริบทที่ประเทศไทยกำลังก้าวสู่สังคมสูงวัยเต็มรูปแบบ การตั้งคำถามว่า “ผู้สูงอายุยังสามารถ มีบทบาทในสังคมได้อย่างไร” กลายเป็นประเด็นที่ทั้งนักวิชาการและผู้ปฏิบัติงานภาคสังคมต่างให้ความสนใจ ข้อเท็จจริงที่เห็นชัดคือ ผู้สูงอายุจำนวนมากมีทุนทางปัญญา ประสบการณ์ และวุฒิภาวะที่สั่งสมมายาวนาน แต่กลับกัน จากผลการประเมินสุขภาพจิตด้วยโปรแกรม Mental Health Check In พบว่าผู้สูงอายุ มีความเครียดสูง ร้อยละ 5.13 เสี่ยงต่อภาวะซึมเศร้า ร้อยละ 10.26 เสี่ยงฆ่าตัวตาย ร้อยละ 7.69 และพลังใจต่ำ ร้อยละ 1.94 (ข้อมูลจาก Mental Health Check In กรมสุขภาพจิต)1 แม้ปัญหาด้านสุขภาพจิตจะสะท้อนผ่านตัวเลขดังกล่าว แต่สิ่งที่อยู่เบื้องหลังและพบได้บ่อยในชีวิตจริงของผู้สูงอายุ คือความเหงาและความโดดเดี่ยวทางสังคมเป็นอีกปัจจัยที่ส่งผลต่อสุขภาพกายและใจของผู้สูงอายุ งานวิจัยบางชิ้นชี้ว่า ผลเสียของการเหงาเรื้อรังรุนแรงพอ ๆ กับการสูบบุหรี่วันละ 15 มวน และมีส่วนทำให้คุณภาพชีวิตและอายุขัยลดลง นี่คือเหตุผลสำคัญที่ทำให้การมองหาแนวทางใหม่ ๆ เพื่อฟื้นฟูสุขภาวะจิตใจจึงเป็นสิ่งจำเป็น2 หนึ่งในแนวทางที่น่าสนใจคือการเปิดพื้นที่ให้ผู้สูงอายุได้ถ่ายทอดความรู้และประสบการณ์ที่สั่งสมมา การเผยแพร่ความรู้ให้คนรุ่นหลังจึงไม่เพียงแต่เป็นการส่งต่อภูมิปัญญา หากยังเป็น “กลไกสร้างความหมายของชีวิต” ที่ทำให้ผู้สูงอายุได้ตระหนักว่าความรู้และประสบการณ์ของตนยังมีประโยชน์ต่อสังคม ขณะเดียวกัน การใช้เทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (AI) […]

การโฆษณาที่มุ่งเป้าผู้สูงอายุ: ปัญหาและแนวทางการรับมือในยุคดิจิทัล ปัจจุบัน สังคมโลกกำลังก้าวเข้าสู่ยุคสังคมผู้สูงอายุ (Aging Society) อย่างเต็มรูปแบบ ซึ่งหมายถึงการเพิ่มขึ้นของประชากรสูงวัยในสัดส่วนที่มากกว่ากลุ่มประชากรวัยอื่น ๆ ควบคู่ไปกับการพัฒนาเทคโนโลยีและสื่อดิจิทัลที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว ส่งผลให้ผู้สูงอายุมีโอกาสเข้าถึงข้อมูลข่าวสารและสื่อโฆษณาได้ง่ายขึ้น อย่างไรก็ตาม แม้เทคโนโลยีจะช่วยให้ผู้สูงอายุได้รับสินค้าและบริการที่อำนวยความสะดวกในชีวิตประจำวันมากขึ้น แต่ในขณะเดียวกันก็ก่อให้เกิดความเสี่ยง เนื่องจากพวกเขาตกเป็นกลุ่มเป้าหมายของโฆษณาที่แสวงหาผลประโยชน์1 โดยอาศัยข้อจำกัดทางด้านกายภาพ ทักษะการใช้เทคโนโลยี และการทำความเข้าใจกลไกของตลาดยุคใหม่2,3 ปัญหานี้ไม่ได้จำกัดอยู่แค่ในเชิงเศรษฐกิจหรือการตลาดเท่านั้น แต่ยังส่งผลกระทบต่อสุขภาพ การเงิน และคุณภาพชีวิตโดยรวมของผู้สูงอายุ4 ปัญหาสำคัญที่พบได้บ่อยในปัจจุบันคือ การใช้กลยุทธ์ทางการตลาดที่ชักจูงให้ผู้สูงอายุเข้าใจผิดเกี่ยวกับคุณสมบัติของสินค้าและบริการ ไม่ว่าจะเป็นผลิตภัณฑ์เพื่อสุขภาพ บริการทางการเงิน หรือสินค้าอุปโภคบริโภคทั่วไป ผู้สูงอายุจำนวนมากอาจขาดทักษะในการวิเคราะห์ข้อมูลจากแหล่งต่าง ๆ หรือไม่ได้รับข้อมูลที่ถูกต้องเพียงพอ ทำให้พวกเขาตกเป็นเหยื่อของโฆษณาที่กล่าวอ้างเกินจริง หรือแฝงเจตนาเพื่อกระตุ้นให้ตัดสินใจซื้อโดยขาดความระมัดระวัง5 ตัวอย่างที่เห็นได้ชัดคือโฆษณาสินค้าเพื่อสุขภาพ เช่น ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารที่อ้างว่าสามารถฟื้นฟูความจำ รักษาโรคข้อเสื่อม หรือป้องกันโรคร้ายแรงได้ภายในระยะเวลาอันสั้น แม้ว่าผลิตภัณฑ์บางอย่างอาจมีประโยชน์ต่อสุขภาพในระดับหนึ่งก็ตาม ภาพ : https://www.matichon.co.th อีกหนึ่งปัญหาสำคัญคือการโฆษณาที่เกี่ยวข้องกับการเงินและการลงทุน6 ผู้สูงอายุเป็นกลุ่มที่มีแนวโน้มสะสมเงินออมมาเป็นเวลานานและกำลังมองหาช่องทางการลงทุนเพื่อความมั่นคงในวัยเกษียณ โฆษณาจำนวนมากจึงมุ่งเน้นไปที่การนำเสนอผลิตภัณฑ์ทางการเงินที่อ้างว่ามีผลตอบแทนสูง แต่ไม่ได้เปิดเผยความเสี่ยงอย่างครบถ้วน3 บางกรณีอาจมีการใช้ข้อความที่ทำให้เกิดความเข้าใจผิดเกี่ยวกับเงื่อนไขการลงทุน หรือซ่อนค่าธรรมเนียมแอบแฝง ทำให้ผู้สูงอายุสูญเสียเงินออมโดยไม่รู้ตัว นอกจากนี้ ยังมีกรณีของมิจฉาชีพที่แอบอ้างเป็นที่ปรึกษาทางการเงินหรือเจ้าหน้าที่ธนาคาร เพื่อหลอกให้ผู้สูงอายุเปิดเผยข้อมูลส่วนตัว ซึ่งอาจนำไปสู่การโจรกรรมทางการเงินหรือการฉ้อโกงในรูปแบบต่าง ๆ นอกเหนือจากการใช้ข้อมูลที่ทำให้เข้าใจผิดแล้ว การตลาดที่ใช้เทคนิคทางจิตวิทยาและอารมณ์ก็เป็นอีกหนึ่งกลยุทธ์ที่มักนำมาใช้กับผู้สูงอายุ1

ลองทายกันสิว่า หนึ่งในคอนเทนต์ครีเอเตอร์ที่ประสบความสำเร็จและมีอายุมากที่สุดในโลก มีอายุเท่าไหร่? พบกับ ลิเลียน โดรนิแอก (@grandma_droniak) คุณยายวัย 94 ปีจากคอนเนกติคัต สหรัฐอเมริกา อินฟลูอินเซอร์รุ่นลายครามที่มีผู้ติดตามใน TikTok มากถึง 14.7 ล้านคน และใน IG อีกกว่า 3.4 ล้านคน คุณยายลิเลียนขนานนามตัวเองอย่างมีอารมณ์ขันว่าเป็น “แฟชั่นโมเดล” และเริ่มสร้างคอนเทนต์กับหลานชายมาตั้งแต่ปี 2019 เนื้อหาในช่องของคุณยายมีทั้งคลิปเต้น คำแนะนำเกี่ยวกับการใช้ชีวิตและความสัมพันธ์ รวมทั้งคลิปตลกขบขันต่าง ๆ ที่มีตั้งแต่การสอนทำค็อกเทลไปจนถึงการเตรียมตัวออกเดต! คุณยายลิเลียนเป็นหนึ่งในกลุ่มผู้สูงอายุที่หันมาสร้างคอนเทนต์ออนไลน์ หรือที่รู้จักกันในชื่อ “แกรนด์อินฟลูเอนเซอร์” ที่รวมคำว่า “แกรนด์” จาก grandparents ที่หมายถึงคุณตาคุณยาย เข้ากับคำว่า “อินฟลูเอนเซอร์”  หรือผู้ที่มีอิทธิพลในโลกออนไลน์ ปัจจุบันผู้สูงอายุจำนวนมากหันมาผลิตคอนเทนต์ออนไลน์หลากหลายรูปแบบในอินเทอร์เน็ตร่วมกับลูกหลานของตน ซึ่งมีตั้งแต่การทำอาหาร ทำสวน ออกกำลังกาย ท่องเที่ยว หรือคอนเทนต์ให้คำแนะนำและสร้างความสนุกสนานแบบในช่องของคุณยายลิเลียน โดยคุณยายเคยให้สัมภาษณ์ไว้ว่า ทุกครั้งที่ได้ถ่ายคลิป คุณยายก็จะรู้สึกเหมือนกลับไปมีอายุ 65 อีกครั้ง! หรือนี่จะเป็นเหตุผลที่ผู้สูงอายุผันตัวมาเป็นอินฟลูเอนเซอร์กัน? ทำไมผู้สูงวัยถึงอยากสร้างคอนเทนต์ออนไลน์? ก่อนอื่น

การแยกแยะข้อเท็จจริงจากเรื่องเท็จเป็นเรื่องที่ท้าทาย และในยุคดิจิทัลที่ข้อมูลสามารถแพร่กระจายได้อย่างรวดเร็ว ข่าวลวงกลับถูกเผยแพร่อย่างรวดเร็วกว่าความจริง1 ส่งผลให้เกิดความเข้าใจผิดและมีผลกระทบต่อการตัดสินใจในเรื่องสำคัญต่าง ๆ แม้ว่าข้อมูลที่ไม่ถูกต้องนี้จะกระจายไปทั่วทุกกลุ่มอายุ แต่งานวิจัยหลายชิ้นชี้ให้เห็นว่าผู้สูงอายุมักหลงเชื่อและแชร์ข่าวลวงมากกว่ากลุ่มอายุอื่น ๆ2,3 หลังการเลือกตั้งปี 2016 คำว่า “ข่าวลวง” ได้กลายเป็นส่วนหนึ่งของวัฒนธรรมอเมริกัน ชาวอเมริกันจำนวนมากมองว่าข่าวลวงเป็นภัยคุกคาม งานวิจัยพบว่าผู้สูงอายุมีบทบาทสำคัญในการแพร่กระจายข่าวลวงผ่านสื่อสังคมออนไลน์ ตัวอย่างเช่น ในฟีดทวิตเตอร์ของผู้สูงอายุ พบว่ากว่าร้อยละ 2 ของการเข้าถึง URL ทางการเมืองมาจากเว็บไซต์ข่าวปลอม ขณะที่ตัวเลขนี้ต่ำกว่าร้อยละ 1 ในกลุ่มผู้ใหญ่วัยหนุ่มสาว นอกจากนี้ ผู้ใช้อายุเกิน 50 ปี ยังมีส่วนร่วมในการแชร์ข่าวลวงถึงร้อยละ 80 ของการแชร์ทั้งหมด ใน Facebook ก็มีรูปแบบที่คล้ายกัน โดยผู้ใช้อายุเกิน 65 ปีแชร์ลิงก์ไปยังเว็บไซต์ข่าวปลอมมากกว่าผู้ใช้ที่อายุน้อยกว่าถึง 7 เท่า5 แม้ว่าจะมีการควบคุมตัวแปรอื่น เช่น ความนิยมทางการเมือง ระดับการศึกษา และกิจกรรมการโพสต์โดยรวม แต่ผลกระทบของอายุยังคงชัดเจน3 โดยผู้สูงอายุมีแนวโน้มที่จะแชร์ข่าวลวงมากกว่ากลุ่มอายุอื่น ๆ ตัวอย่างเช่น ในกลุ่มผู้สูงอายุที่มีอายุมากกว่า 65 ปีมีอัตราการแชร์ข่าวลวงสูงกว่าคนหนุ่มสาวสองเท่า นอกจากนี้ ผู้ที่มีอายุมากกว่า 50

ผู้สูงอายุมักมีความเสี่ยงต่อสภาวะสมองเสื่อมตามธรรมชาติ นอกจากนี้ เมื่อเข้าสู่วัยชราผู้สูงอายุจำนวนไม่น้อยเกิดความเครียด วิตกกังวล ทั้งในด้านความเปลี่ยนแปลงด้านสุขภาพ สถานะทางเศรษฐกิจ และความสัมพันธ์ นำไปสู่ปัญหาสุขภาพจิตไม่แพ้คนในวัยทำงานและวัยรุ่น จึงมีการใช้วิธีบรรณบำบัด (Bibliotherapy) มาช่วยเสริม แต่เนื่องจากหนังสือแบบเล่มมีข้อจำกัดหลายประการ การใช้เทคโนโลยีมาช่วยผู้สูงอายุอ่านหนังสืออย่างหนังสือเสียงจึงเป็นทางเลือกที่น่าสนใจ และเริ่มมีงานวิจัยมารองรับแล้วด้วย บรรณบำบัด: ข้อดีและข้อจำกัด ในต่างประเทศ หนึ่งในวิธีที่แพทย์นำมาใช้ช่วยเหลือผู้สูงอายุที่มีปัญหาสุขภาพจิตคือบรรณบำบัด (Bibliotherapy) ด้วยการมอบหมายให้คนไข้อ่านหนังสือร่วมกับใช้วิธีการบำบัดอื่น ๆ ควบคู่ วิธีการดั้งเดิมของบรรณบำบัดในผู้ป่วยสุขภาพจิตที่มีผลการวิจัยรองรับในเบื้องต้นแล้วว่าได้ผล คือ การให้คนไข้สูงอายุที่มีปัญหาสุขภาพจิตในระดับเบื้องต้นและระดับกลางอ่านหนังสือเกี่ยวกับสุขภาพจิตที่เกี่ยวข้องโดยให้แพทย์ประจำตัวเป็นผู้คัดเลือก การอ่านหนังสือเกี่ยวกับสุขภาพจิตช่วยให้ผู้ป่วยยอมรับสภาวการณ์ปัจจุบันและปฏิบัติตนได้ถูกต้อง อีกทั้งยังให้ความร่วมมือในการรักษามากขึ้น แต่ทีมวิจัยโครงการ HANDI เน้นย้ำว่าวิธีนี้ใช้ได้ผลเฉพาะผู้ป่วยที่มีความคิดเชิงบวกในการช่วยเหลือตนเอง ซึ่งแพทย์กำหนดหนังสือโดยมีการควบคุมค่าใช้จ่าย และรักษาได้โดยไม่จำเป็นต้องใช้ยา1 สำหรับวิธีการแบบใหม่ที่ผ่านการวิจัยกับกลุ่มตัวอย่างในประเทศอิหร่านมาแล้ว แพทย์ได้ให้ผู้ป่วยสูงอายุฟังหนังสือเสียงที่เลือกเองจากแนวเนื้อหาที่สนใจ งานวิจัยของอเมรีและคณะ พบว่าผู้ป่วยเลือกแนวเนื้อหาที่หลากหลาย ทั้งสารคดีและบันเทิงคดี เช่น หนังสือรวมบทกวีนิพนธ์ คัมภีร์อัลกุรอาน หนังสือฮาวทู งานวิจัยยังพบว่า ผู้ป่วยสูงอายุสุขภาพจิตดีขึ้นระหว่างการรักษา ได้ใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์ นอกจากนี้ หนังสือเสียงยังช่วยแก้ไขปัญหาการเข้าถึงความรู้ในหมู่ผู้ป่วยสูงอายุที่อ่านหนังสือไม่ออกและมีปัญหาสายตาร่วมกับปัญหาสุขภาพจิต2 อย่างไรก็ตาม วิธีดังกล่าวมีข้อจำกัดตรงที่สามารถใช้ได้กับผู้ป่วยสุขภาพจิตที่มีอาการอย่างใดอย่างหนึ่งต่อไปนี้เท่านั้น คือ อาการซึมเศร้า อาการวิตกกังวล โรคกลัวขั้นรุนแรงหรือโฟเบีย อาการหวาดระแวงจากความวิตกกังวล พฤติกรรมก้าวร้าวรุนแรง โรคขาดความยับยั้งชั่งใจ

ในยุคดิจิทัลที่ข้อมูลข่าวสารสามารถเข้าถึงได้ง่ายเพียงปลายนิ้วสัมผัส บทบาทของภาษาที่ใช้ในสื่อมีความสำคัญอย่างยิ่งในการกำหนดการรับรู้ (perception) โดยเฉพาะสำหรับผู้สูงอายุที่อาจไม่เชี่ยวชาญในการใช้เทคโนโลยีดิจิทัลเท่ากับคนรุ่นใหม่ ภาษาในสื่อสามารถส่งผลกระทบอย่างลึกซึ้งต่อความเข้าใจและการรับรู้ของผู้สูงอายุ การใช้ภาษาไม่ได้เป็นเพียงการสื่อสารเท่านั้น แต่ยังมีบทบาทสำคัญในการตีความข้อมูล การซึมซับความหมาย และการตอบสนองต่อข้อมูลเหล่านั้นด้วย1 บทความนี้จะสำรวจถึงผลกระทบของภาษาที่ใช้ในสื่อต่อการรับรู้ของผู้สูงอายุ โดยเน้นที่ผลกระทบทางจิตวิทยาและสังคมเป็นสำคัญ ภาษาสื่อเป็นเครื่องมือที่มีพลัง สามารถช่วยให้เข้าใจหรือบิดเบือนความจริงได้ สื่อมักใช้เทคนิคทางภาษา เช่น การสร้างกรอบความหมาย (framing) การใช้อุปลักษณ์ (metaphor) และการใช้คำกล่าวเกินจริง (hyperbole) ในการสร้างเรื่องราวที่มีผลต่อการรับรู้ของผู้ชม2 โดยเฉพาะผู้สูงอายุที่มักพึ่งพาสื่อแบบดั้งเดิม ซึ่งมีแนวโน้มที่จะเป็นกลุ่มเป้าหมายที่เปราะบางต่อเทคนิคเหล่านี้ การนำเสนอข้อมูลในลักษณะที่ต่างออกไปอาจนำไปสู่ความเข้าใจผิด (misunderstandings) การตอกย้ำภาพลักษณ์เชิงลบ (reinforcing stereotypes) หรือสร้างความกลัวและความกังวลที่ไม่จำเป็น (creating unnecessary fear or anxiety) ในกลุ่มนี้3 หนึ่งในวิธีที่สำคัญที่สุดที่ภาษาสื่อส่งผลต่อผู้สูงอายุคือการสร้างกรอบความหมาย การสร้างกรอบความหมาย คือการนำเสนอข้อมูลในลักษณะที่มีผลต่อการตีความในประเด็นเฉพาะ ตัวอย่างเช่น รายงานข่าวที่เกี่ยวกับสุขภาพมักใช้ภาษาที่เน้นถึงความเสี่ยงหรืออันตราย ซึ่งอาจทำให้ผู้สูงอายุรับรู้ถึงสภาพสุขภาพบางประการว่ามีความน่ากลัวมากกว่าความเป็นจริง4 ทำให้เกิดความกังวลและความเครียดที่เพิ่มขึ้น โดยเฉพาะเมื่อภาษาที่ใช้เป็นภาษาที่สร้างความตื่นตระหนกหรือภาษาที่เกินจริง อุปลักษณ์เป็นอีกหนึ่งเทคนิคที่มักถูกนำมาใช้ในสื่อ ซึ่งมีผลกระทบที่ทรงพลัง ถ้อยคำอุปลักษณ์ทำให้ประเด็นที่ซับซ้อนง่ายขึ้นสำหรับการทำความเข้าใจ อย่างไรก็ตาม อุปลักษณ์อาจสร้างการรับรู้ที่บิดเบือนไปหรือมีลักษณะเรียบง่ายเกินความเป็นจริงไป ตัวอย่างเช่น การอธิบายสถานการณ์ทางการเงินที่ตกต่ำว่าเป็น “การพังทะลาย”  อาจทำให้เกิดภาพลักษณ์ของความหายนะและความเสียหายที่ไม่สามารถแก้ไขได้ ทำให้ผู้สูงอายุเกิดความกังวลมากเกินไปเกี่ยวกับความมั่นคงทางการเงินของตนเอง5 ภาษาดังกล่าวอาจส่งผลต่อการตัดสินใจและพฤติกรรมของพวกเขา

“สังคมผู้สูงอายุ” เป็นประเด็นที่ทั่วโลกต่างกำลังให้ความสนใจและต้องให้ความสำคัญเป็นอย่างมาก เนื่องจากในปัจจุบันภาพรวมประชากรโลกเป็นสังคมผู้สูงอายุแล้ว และเมื่อมองลงไประดับทวีปจะพบว่า เกือบทุกทวีปก็กลายเป็นสังคมผู้สูงอายุแล้ว ยกเว้นทวีปแอฟริกา1 ในขณะที่ประเทศไทยได้เข้าสู่สังคมผู้สูงอายุมาตั้งแต่ปี พ.ศ.2548 และปัจจุบันได้กลายเป็นสังคมผู้สูงอายุโดยสมบูรณ์แล้ว ซึ่งจากการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างประชากรนี้ จะนำมาซึ่งปัญหาต่อระบบเศรษฐกิจและสังคมอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ เช่น ปัญหาวัยแรงงานน้อยลง ส่งผลให้ค่าแรงสูงขึ้น ค่าครองแรงสูงขึ้น2 ปัญหาความเครียดจากการแบกรับภาระผู้สูงอายุของวัยแรงงานในครอบครัว ตลอดจนปัญหาความซึมเศร้า รู้สึกน้อยใจ รู้สึกเป็นภาระลูกหลานของตัวผู้สูงอายุเอง จนนำไปสู่การมีสุขภาพร่างกายไม่แข็งแรง ต้องเข้ารับการรักษาพยาบาล ซึ่งส่งผลต่อเงินออมที่ตั้งใจเก็บไว้ใช้ตอนวัยสูงอายุจะไม่เพียงพอ3   “พฤฒพลัง” คืออะไร ? องค์การอนามัยโลกได้เสนอแนวคิด “Active Ageing”4 โดยเป็นกระบวนการพัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ เพื่อนำพาผู้สูงอายุไปสู่การมีสุขภาพที่ดี มีส่วนร่วมในกิจกรรมต่าง ๆ ของชุมชน และมีหลักประกันที่มั่นคง โดยใช้เป็นแนวทางเพื่อให้แต่ละประเทศได้นำไปปรับใช้ในการรับมือกับสถานการณ์การเพิ่มขึ้นของ ผู้สูงอายุ และพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุต่อไป โดยภาวะ “พฤฒพลัง” ประกอบด้วย 3 องค์ประกอบ ได้แก่ 1) สุขภาพ ซึ่งหมายรวมถึง ร่างกาย จิตใจ สังคม และจิตวิญญาณ โดยการที่จะมีภาวะสุขภาพที่ดี จึงไม่ใช่แค่การออกกำลังกาย นอนหลับอย่างเพียงพอ รับประทานอาหารที่มีประโยชน์เท่านั้น

การถือกำเนิดของอินเทอร์เน็ตได้พลิกโฉมรูปแบบการสื่อสารในปัจจุบัน ให้เป็นการสื่อสารที่มีลักษณะเฉพาะและแยกแยะได้ตามกลุ่มอายุ ซึ่งเห็นความแตกต่างได้อย่างชัดเจนในแต่ละช่วงวัย โดยเฉพาะในกลุ่มผู้สูงอายุที่ต้องเผชิญกับโลกดิจิทัลที่เต็มไปด้วยคำศัพท์และสำนวนใหม่ ๆ ที่ไม่คุ้นเคย จนอาจนำไปสู่ความรู้สึกแปลกแยก ช่องว่างระหว่างวัยในภาษาของอินเทอร์เน็ตนี้ สะท้อนให้เห็นถึงความแตกต่างในการเลือกใช้ภาษา และชี้ให้เห็นถึงผลกระทบทางสังคมและจิตวิทยาที่เพิ่มมากขึ้นในกลุ่มผู้สูงอายุเมื่อมีปฏิสัมพันธ์กับเทคโนโลยีสมัยใหม่ ผู้สูงอายุหลายคน โดยเฉพาะผู้ที่ไม่ได้เติบโตมาพร้อมกับการใช้อินเทอร์เน็ต ต้องเผชิญกับความท้าทายในการปรับตัวให้เข้ากับคลังคำศัพท์ดิจิทัลที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว งานวิจัยชี้ให้เห็นว่าผู้สูงอายุจำนวนมากประสบกับอุปสรรคในการใช้งานอินเทอร์เน็ต อันเนื่องมาจากการขาดความรู้ความเข้าใจและทัศนคติเชิงลบต่อเทคโนโลยี ปัจจัยเหล่านี้ขัดขวางความสามารถของผู้สูงอายุในการมีส่วนร่วมกับรูปแบบการสื่อสารออนไลน์ในยุคปัจจุบัน1,2  อุปสรรคดังกล่าวยิ่งทวีความรุนแรงมากขึ้น เนื่องจากผู้สูงอายุมักมีความต้องการและความชอบในรูปแบบการสื่อสารที่แตกต่างจากคนวัยอื่น ส่งผลให้พวกเขารู้สึกโดดเดี่ยวเมื่อเผชิญกับสแลงหรือศัพท์เฉพาะกลุ่มในโลกออนไลน์ที่ไม่คุ้นเคย3 ผลกระทบของภาษาอินเทอร์เน็ตต่อสุขภาพจิตของผู้สูงอายุเป็นประเด็นที่ได้รับความสนใจในการศึกษาวิจัยในปัจจุบัน งานวิจัยหลายชิ้นชี้ให้เห็นว่าการใช้อินเทอร์เน็ตมีความสัมพันธ์เชิงบวกกับผลลัพธ์ด้านสุขภาพจิต โดยเฉพาะในกลุ่มผู้สูงอายุที่มีความเสี่ยงต่อการถูกสังคมทอดทิ้ง3,4 อย่างไรก็ตาม ความไม่คุ้นเคยกับสแลงบนโลกออนไลน์อาจทำให้ผู้สูงอายุรู้สึกแปลกแยกและเพิ่มความเสี่ยงต่อภาวะซึมเศร้า โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกลุ่มที่ต้องเผชิญกับความโดดเดี่ยว ความท้าทายสำหรับนักวิจัยและผู้กำหนดนโยบายอยู่ที่การลดช่องว่างนี้ เนื่องจากผู้สูงอายุอาจได้รับประโยชน์จากการเข้าร่วมกิจกรรมทางสังคมในโลกดิจิทัล อย่างไรก็ตาม พวกเขามักขาดความรู้ความเข้าใจและทักษะทางภาษาที่จำเป็นในการเข้าร่วมการสนทนาออนไลน์อย่างเต็มที่ วิวัฒนาการของคำสแลงในอินเทอร์เน็ตมีความเชื่อมโยงอย่างใกล้ชิดกับแนวโน้มทางวัฒนธรรมที่เกิดขึ้นใหม่และพลวัตของวัฒนธรรมในหมู่วัยรุ่น คำและวลีที่ได้รับความนิยมในหมู่คนรุ่นใหม่ เช่น “lit” “fam” หรือ “ghosting” อาจไม่เพียงแค่ไม่คุ้นเคยสำหรับผู้สูงอายุเท่านั้น แต่ยังยากต่อการทำความเข้าใจอีกด้วย5 ช่องว่างทางภาษานี้จึงอาจนำไปสู่ความรู้สึกแปลกแยก เนื่องจากผู้สูงอายุอาจรู้สึกว่าถูกกีดกันจากการสนทนาที่ใช้สำนวนร่วมสมัยเป็นหลัก นอกจากนี้ การเกิดขึ้นอย่างรวดเร็วของคำสแลงใหม่ ๆ ในปริมาณมาก ยังอาจทำให้ผู้สูงอายุรู้สึกหนักใจและไม่เต็มใจที่จะมีส่วนร่วมในการสนทนาและกิจกรรมออนไลน์6 นอกจากนี้ ช่องว่างระหว่างวัยในภาษาอินเทอร์เน็ตอาจก่อให้เกิดปัญหาการสื่อสารที่ผิดพลาดและความเข้าใจผิดได้ ผู้สูงอายุอาจตีความคำสแลงและศัพท์เฉพาะต่าง ๆ ไปจากความหมายที่ตั้งใจไว้ ซึ่งอาจนำไปสู่ความสับสนและความคับข้องใจ7 ความคลาดเคลื่อนเช่นนี้อาจขัดขวางการสื่อสารที่มีประสิทธิภาพ โดยเฉพาะในบริบทที่ต้องการความชัดเจน เช่น การสนทนาเกี่ยวกับสุขภาพหรือการปฏิสัมพันธ์ในครอบครัว

เมื่อเทคโนโลยีการแพทย์พัฒนามากขึ้น คนจึงมีอายุยืนยาวมากขึ้น ดังนั้นสังคมจึงประกอบไปด้วยกลุ่มคนหลายช่วงวัย อย่างไรก็ตาม เป็นเรื่องยากที่คนในสังคมทุกคนจะมีความคิดเห็นไปในทางเดียวกัน เพราะมีความแตกต่างมากมายทั้งทางกายภาพ เพศสภาพ เพศสถานะ อาชีพ วัย การศึกษา ฐานะทางเศรษฐกิจ ชุดคุณค่าที่ยึดถือทางสังคมและวัฒนธรรม จึงไม่น่าแปลกใจที่บางครั้งจะเกิดการโต้แย้ง อันมาจากอคติความไม่เข้าใจบางประการ แต่สิ่งที่น่าสนใจไม่น้อยคือ ชุมชน ASMR ในต่างประเทศมีการโอบรับผู้สูงอายุทางออนไลน์และเกิดการยอมรับซึ่งกันและกัน เมื่อ ASMR ทำให้คนชื่นชมผู้สูงอายุอย่างคาดไม่ถึง ปัจจุบันมีชุมชนออนไลน์ที่ติดตาม ASMR โดยสมาชิกส่วนใหญ่เป็นวัยรุ่นและวัยทำงาน แต่สิ่งที่น่าสนใจคือ กลับมีผู้สูงอายุมาเป็นไอดอลในชุมชน ASMR ด้วยอย่างไม่ตั้งใจ และแสดงให้เห็นการรับรู้เชิงบวกต่อผู้สูงอายุ Autonomous Meridian Response (ASMR) คือ การทำเสียงต่าง ๆ ที่ทำให้ผู้ฟังรู้สึกผ่อนคลาย มีหลากหลายรูปแบบ เช่น เสียงบรรยากาศ เสียงธรรมชาติ เสียงพัดลม เสียงเคี้ยว เสียงเคาะวัตถุต่าง ๆ เสียงขูด เสียงกระซิบ เสียงพูดที่นุ่มหู คำพูดให้กำลังใจ ไปจนถึงเสียงห่อปาก กระดกลิ้น1 อาจมีการแสดงบทบาทสมมติ เช่น เพื่อนช่วยแต่งหน้า

“สวัสดีวันจันทร์” คืออะไร…. การส่งรูปดอกไม้ วิวธรรมชาติ สถานที่สวย ๆ พร้อมข้อความ “สวัสดีวันจันทร์” ในตอนเช้า ๆ ของผู้สูงอายุถือเป็นสิ่งที่เราทุกคนคุ้นชิน และวัฒนธรรมที่แพร่กระจายเป็นวงกว้างในกลุ่มผู้สูงอายุที่ใช้สื่อ โดยทุก ๆ เช้า เมื่อผู้สูงอายุตื่นมา สิ่งแรก ๆ ที่จะทำ คือ การนั่งไล่อ่านข้อความในไลน์จากลูกหลาน คนในครอบครัว และเพื่อนผู้สูงอายุด้วยกันเอง เพื่อให้ทราบว่าแต่ละวันมีใครส่งข้อความ คำคม ข่าวสารอะไรให้บ้าง ก่อนที่จะกดเลือกรูปดอกไม้ หรือวิวธรรมชาติสวย ๆ พร้อมด้วยข้อความ “สวัสดีวันจันทร์” แล้วส่งไปหาคนที่ห่วงใย  “สวัสดีวันจันทร์” หมายความว่าอะไร จากผลการวิเคราะห์เนื้อหาข้อความและความต้องการข่าวสารผ่านไลน์ของผู้สูงอายุของมหาวิทยาลัยหอการค้าไทย1 พบว่า พฤติกรรมการส่งรูปภาพ “สวัสดีวันจันทร์” ของผู้สูงอายุ ล้วนแฝงด้วยความหมายหรือคุณค่าที่ลึกซึ้งของผู้สูงอายุที่มีต่อผู้ที่ส่งข้อความให้ เช่น ความรู้สึกคิดถึง การระลึกถึงกัน ที่มาจากการอยู่ห่างไกลกัน ความปรารถนาดีและความหวังดีที่ผู้สูงอายุมีต่อผู้ที่ส่งข้อความให้ ความต้องการที่ทันยุคสมัยและไม่ตกกระแสสังคม การทำบุญในรูปแบบการส่งต่อหลักคำสอนหรือหลักธรรม เพื่อหวังที่จะให้ผู้รับข้อความได้นำหลักคำสอนทางศาสนาไปปฏิบัติใช้การดำเนินชีวิต การเรียน การทำงาน นอกจากนี้ ยังแสดงให้เห็นว่าการที่ผู้สูงอายุส่งข้อความ “สวัสดีวันจันทร์” ในทุก ๆ